Hout raakt aan veel gebieden die maatschappelijk een steeds groter probleem vormen. Een van de belangrijkste is het feit dat het een bouwmateriaal is dat koolstof (Carbon van CO2) uit de atmosfeer haalt in plaats van eraan toevoegt. Laten we daar eens iets beter kijken want dat roept nog steeds tegenstrijdige vragen op.
Bomen kappen is emotie, er zijn zelfs mensen die er in klimmen om te voorkomen dat er gekapt wordt. Zou ik ook doen als we het hebben over oerbossen of eeuwenoude eikenbossen, echter hebben we het altijd over duurzaam beheerde natuurlijke bossen. Bossen die in stand blijven en juist verjongen door geselecteerde houtkap. Doe je dat niet, dan vallen bomen uiteindelijk natuurlijk om en verrotten ze, waardoor de koolstof weer reageert met zuurstof en weer als CO2 in de lucht belandt. Beter dus om ze op tijd uit het bos te halen en als koolstof langdurig op te slaan in gebouwen. Op die manier gaan we zelfs het klimaat redden. Zie de animatie!
Er zijn gelukkig meer mensen die zich zorgen maken over het klimaat en de hoeveelheid CO2, met name natuurlijk Elon Musk… Voorloper op het gebied van elektrisch rijden, maar tevens top-vervuiler met zijn ruimte spele-dingetjes. Maar laat hij nou net de XPRIZE Carbon Removal prijsvraag uitschrijven. Daarmee daagt hij inschrijvers uit om klimaatverandering te bestrijden en het weer in evenwicht brengen van de koolstofcyclus van de aarde. De winnaar ontvangt maar liefst $100 miljoen om dat te realiseren, de grootste aanmoedigingsprijs in de geschiedenis! Dat belooft wat!
De logica van een boom
De tegenstijdigheid van SpaceX en zo’n prijsvraag achter ons gelaten, verbaas ik me altijd over de onlogica van dit soort zoektochten naar ‘technische uitvindingen’ die CO2 verminderen. Zoals Andrew Waugh het al zei: ‘als je nu een machine zou moeten uitvinden die een hernieuwbare aanvoer van bouwmaterialen geeft en tegelijkertijd het koolstofniveau vermindert, dan zou dat een boom zijn.’
We pakken ter illustratie de Tesla Gigafabriek 1, in Sparks, Nevada, VS. Start bouw juni 2014 en wordt in fasen gebouwd. Amerikanen zijn dol op getallen, dus die zijn eenvoudig te vinden: een complex van 180 duizend vierkante meter, met ongeveer 492 duizend vierkante meter aan productieruimte, verdeeld over meerdere verdiepingen. En dat is pas 30% van het gehele gebouw. Eenmaal voltooid, zal de Gigafactory naar verwachting van Tesla het grootste gebouw ter wereld zijn en volledig draaien op voornamelijk zonne-energie.
Even rekenen aan beton
Voor het bouwen van de Gigafabriek is 3.600.000 ton beton, 32.000 ton constructiestaal en 9.500 ton wapeningsstaal nodig. Oké, even rekenen dan:
Het beton: de productie van constructiebeton (met 14% cement) produceert 410 kg CO2/m3. Indien er 30% vliegas (van een industrie die we eigenlijk ook niet meer willen, maar vooruit…) gebruikt wordt kunnen we dat terugbrengen naar 290 kg CO2/m3. Rekensom:
3.600.000 ton beton = 1.500.000 m3 = 435.000 ton CO2 productie
Het staal: in de Verenigde Staten stoot de productie van 1 ton staal gemiddeld 1,85 ton CO2 uit, dus de productie van 41.500 ton staal produceert 76.775 ton CO2.
Totale CO2 productie van de Gigafabriek is 511.775 ton, een halve megaton dus…
Elon Musk, bouw in hout
Laten we hem in hout bouwen! Natuurlijk kan je staal en beton niet 1 op 1 omzetten in hout, je zal daar veel meer hout voor nodig hebben, maar voor het gemak kijken we wat er gebeurt, als we het 1 op 1 doen.
De 3.600.000 ton beton en 41.500 ton staal wordt door 3.641.500 ton vurenhout vervangen. Dat slaat 0,45 ton koolstof op per ton vurenhout. Dus afgerond 1.640.000 ton koolstof. Echter omdat we hem niet in beton en staal gebouwd hebben, voorkomen we ook die uitstoot en dan hebben we het in een keer over meer dan 2,1 megaton CO2 uitstoot in de lucht… Ter vergelijk: heel Nederland stootte in 2021 17 megaton CO2 per jaar uit aan materiaalgebonden emissies voor nieuwbouw en renovatie (CBS en EIB). Bijna 12 procent.
Als hij dan toch de koolstofcyclus van de aarde weer in evenwicht wil brengen door een prijsvraag van $100 miljoen. Kan je dat dan niet beter gebruiken om bomen te planten?
Rekenen aan bomen
Eén hectare bomen planten kost $1.500,-, dus $100.000.000 / 1.500 = afgerond 67.000 hectare kan van dat prijzengeld geplant worden. Opbrengst hout is natuurlijk sterk afhankelijk van bostype, bodem, beheer en oogst, maar als we uitgaan van dunnen (dus geen kaalslag) levert in de VS een hectare gemiddeld 80 ton hout per jaar. De 67.000 hectare levert 5.360.000 ton hout.
Om de Gigafabriek te bouwen hadden we 3.635.000 ton hout nodig. Kijk, hij kan er bijna twee bouwen en als het bos volgroeid is kan dat ieder jaar!
En dan zijn we er nog niet! We plegen namelijk geen kaalslag, het bos blijft gewoon staan. Om 1 ton CO2 te compenseren zijn er 31 tot 46 bomen nodig. In de VS staan er per hectare gemiddeld 400 bomen, dus per hectare is dat 11 ton CO2. 67.000 hectare betekent 737.000 ton CO2 wegvangen, ieder jaar… En dan hebben we het nog niet eens over wat 67.000 hectare bos brengt aan biodiversiteit, recreatie, schone lucht enz.
Natuurlijk zitten er zeker plussen en minnen en is de afronding grof, maar, zoals de titel zegt: het gaat over zulke grote positieve getallen dat dat volstrekt niet uitmaakt… ik weet echt geen betere manier om die $100.000.000,- te gebruiken dan bomen te planten.
Iemand de 06 van Elon?
Daan Bruggink ontwerpt vanuit de overtuiging en biophilic visie dat je met natuurlijke herbruikbare materialen niet alleen prachtige duurzame architectuur kunt creëren maar ook zorgt voor een organische balans waarin mensen, flora en fauna optimaal kunnen leven, wonen en werken. Waarbij zijn favoriete bouwwijze uiteraard houtbouw is. Bruggink is eigenaar van Architectenbureau ORGA in Nijmegen.
