Het was een complexe verbouwing. Maar dankzij een samenspel van drie architecten, transformeerde dé bibliotheek van Maastricht tot een multifunctioneel centrum voor boeken, exposities, erfgoed en muziek. In dit vernieuwde Centre Ceramique voert, anders dan de naam doet vermoeden, hout, te weten Frans eiken van het Belgische Carpentier Hardwood Solutions, een boventoon.
Al tijdens het eerste ontwerp van Centre Ceramique in 1995, was het samenbindende thema hout, zowel in het ex- als interieur. Geert Coenen (Architect bij Coenen Sättele Architecten) vertelt: “De wens van de opdrachtgever was om dit te behouden. Met grote houten kozijnen aan de buitenkant van het pand hebben we de grenzen opgezocht. Een echte eyecatcher.” Daarnaast maakte Coenen gebruik van veel glas en beton.
Het souterrain, waar de muziekschool Kumulus zich vestigde, is gevuld met verschillende onderwijsruimtes, bunkers en auditieruimtes. De houten profielen, geleverd door Carpentier Hardwood Solutions, zijn langs alle gangwanden geplaatst en zorgen voor een continu beeld en sfeer in het nieuwe interieur. Coenen: “De houten wandbekleding omarmt als het ware de gehele ruimte. Maar ook voor de akoestiek heeft het een belangrijke functie.” De profielen werden geplaatst op lange wanden met onregelmatige openingen. Daarom koos Coenen voor maatwerk. “De latten variëren in diktes en breedtes en geven het zo een wat speelser effect.”
Souterrain vol uitdagingen
De verbouwing vroeg om een aantal grote ingrepen. Om in de muziekschool niet het gevoel te krijgen dat je in een kelder zit, zijn er diverse gaten “geknipt” in vloeren en wanden. Coenen vertelt: “We hebben daar vides geplaatst naar de begane grond om zo meer licht te creëren en voor een ruimtelijker gevoel.” Karel Olfers (Projectleider bij afbouwbedrijf Gepla) vult aan: “De grootste uitdaging zat in het souterrain. Veel details, een moeilijke opbouw en de geluidwering bij de bunkers en onderwijsruimtes was een grote puzzel.” De grote hoeveelheid werk vroeg ook om de nodige afstemming. “Op een gegeven moment werkten we met 25 monteurs tegelijkertijd in het souterrain, maandenlang. Dat heb zelfs ik als afbouw-aannemer nog niet vaak meegemaakt,” vertelt Olfers.
Ook een betere logistiek door het gebouw heen was een van de wensen van de opdrachtgever. Coenen vertelt: “We hebben nieuwe looppaden gecreëerd en de bibliotheek verhuisde van het souterrain naar de tweede etage. Om de weg naar boven voor bezoekers te faciliteren werden de trappen vervangen door roltrappen. Een complexe ingreep, die bouwkundig gezien redelijk wat voeten in de aarde had.”
Akoestiek en geluidsabsorptie
De nieuwe vides zorgen voor meer licht in het souterrain, maar vormen anderzijds een nieuwe uitdaging voor het geluid. “Het is groot en open nu, maar je wil niet alle muziek vanuit de muziekschool door het hele gebouw heen horen. Door geluidsabsorberende maatregelen toe te passen, is dit voorkomen. Denk aan geperforeerde plafonds, houten wandbekleding en de keuze voor zacht tapijt,” aldus Coenen.
Frans eiken met white wash
Van een samenwerking met het Belgische Carpentier was niet direct vanaf het begin sprake. Olfers hierover: “Wij kenden hen nog niet. In de beginfase hebben we bij verschillende partijen de mogelijkheden onderzocht, maar het product en vooral de slimme systemen van Carpentier Hardwood Solutions trokken onze aandacht. Na een vlotte kennismaking zijn we met hen in zee gegaan.”
Het product van Carpentier is van massief hout en heeft scherpe hoeken: één van de wensen van de architect. “Carpentier stuurde ons monsters, zodat we hun QuickClip® product inclusief bevestigingssysteem konden zien. Wij waren vrij snel overtuigd en bestelden een aantal latten om een proefmodel te maken.” De uiteindelijke keuze viel op Frans eikenhout. Dit eiken is eerst geborsteld en vervolgens afgewerkt met een 2-laagse behandeling Rubio Monocoat om een white wash look te creëren. De profielen kwamen deels in een muziekschool waar veel kinderen rondlopen. Daarom is ervoor gekozen om de latten met een speciale olie te behandelen. Coenen hierover: “Ook kinderen moeten er gewoon aan kunnen zitten, zonder dat het afgeeft of dat er vlekken op de latten komen. Dit was essentieel voor ons.” Olfers gaat verder: “Carpentier leverde de profielen kant en klaar af op de bouw. Aan ons was enkel nog de taak om het te bevestigen, dat scheelde enorm veel tijd.”
QuickClip® -profielen
De houten QuickClip® profielen hebben een uniek bevestigingssysteem voor een onzichtbare en naadloze bevestiging. Olfers vertelt: “De profielen en clips zijn al prefab aangebracht door Carpentier Hardwood Solutions en op de juiste afstand van elkaar geplaatst. Je bevestigt de dragers op de wand en in de latten zitten sleufjes, die je als het ware zo over de clips heen schuift. Het klikt zich dan heel makkelijk vast.” Van tevoren is uitgetekend waar ieder profiel moest komen, zodat dit precies uitkwam met de ramen en de deuren.
“Het voordeel van dit systeem is dat de laatste clips van het profiel flexibel zijn. Je kunt ze iets naar links of rechts schuiven, waardoor je altijd netjes bij het kozijn uit komt. Zo heb je een vast patroon, maar toch variabel en het past áltijd,” vertelt een enthousiaste Olfers. Een ander voordeel van dit systeem is de circulariteit. Na een periode van gebruik kunnen de profielen gedemonteerd worden met demontagesleutels en door voor een tweede ronde.
Eén maand in gebruik
Recent is Centre Ceramique weer in gebruik genomen, dus de eerste feedback moet Coenen nog ontvangen. “Wij zijn zelf heel tevreden over het eindresultaat. Een prachtig gebouw, waarin alles tot zijn recht komt.” Olfers vult aan: “Een groot project vraagt om risico’s en complexiteit. Je bent afhankelijk van verschillende factoren waar je geen invloed op hebt. Zo kwamen wij wat later in het proces bij Carpentier en zat er ook nog enige levertijd op de panelen. We hebben uiteindelijk de profielen al eerder gekregen, zodat we in de bouw alvast aan de gang konden met de voorbereidingen. Fijn dat een partij als Carpentier Hardwood Solutions dan meedenkt. Want samen kom je er wel!”